Opmerkingen bij A hologram for the King van Dave Eggers

Dave Eggers: A Hologram for the King. Vintage Books. 335 pagina’s.

In deze roman maken we meteen op de eerste pagina kennis met de hoofdpersoon. Alan Clay valt pas laat in slaap omdat hij zich zorgen maakt over zijn dochter en haar toekomst op een duur Amerikaans college. Hierdoor verslaapt hij zich. Alan is in Jeddah, Saoedi Arabië. Hij werkt voor Reliant een Amerikaans ICT bedrijf. Reliant heeft een holografische techniek ontwikkeld en mag die in het koninkrijk komen presenteren voor de koning himself. Al snel wordt duidelijk dat het niet zo goed gaat met Alan. Financieel, geestelijk en lichamelijk is hij aan het aftakelen. Zelfs zijn vader is fitter dan hem.

Nadat hij is ontwaakt moet hij nog van Jeddah naar de KAEC, het King Abdullah Economic Center reizen. Via de receptie regelt hij vervoer. We leren meteen een handigheidje van Alan; vraag eerst naar de naam van de onbekende die je voor je hebt. Jij onthoudt zijn naam en hij de jouwe. De onbekende wordt daarmee een bekende, zodat je die makkelijker om een gunst kunt vragen. In een vorig leven is Alan huis-aan huisverkoper geweest, van zijn collega heeft hij toen deze truc geleerd. Uiteindelijk lukt het hem om vervoer de regelen; chauffeur Youssef brengt hem in zijn afgeragde Chevy naar de plaats van bestemming.

Youssef maakt zich zorgen; hij is bang dat de man wiens vrouw hij neukt hem uit de weg wil ruimen. Verder blijkt Youssef nogal sarcastisch over de gang van zaken binnen het koninkrijk. Wanneer Alan hem verteld over de reden van zijn bezoek aan de KAEC, is Youssef niet onder de indruk. Volgens hem is het een luchtkasteel, ontsproten aan het hoofd van de koning. Dat er van de KAEC nog niet veel terecht is gekomen blijkt wanneer ze arriveren. De stad, midden in de woestijn, bestaat uit een handjevol gebouwen. Wel zijn er overal werkers in de weer om de perkjes te onderhouden en de straten, zonder huizen nog, schoon te vegen. Dit alles maakt een nogal desolate indruk.

Vervolgens zit Allan samen met zijn collega’s in een tent te wachten totdat ze de presentatie voor de koning kunnen gaan houden. Dit duurt heel lang. Zijn collega’s zijn niet erg kleurrijk; ze kijken filmpjes op hun laptop en zijn verder nogal met zichzelf ingenomen. Ook probeert Brad, één van Alan’s collega’s, in een goed blaadje te komen bij de baas. De baas die nogal wat moeite had met Alan’s business case voor de presentatie. Dit is ongeveer het punt waar ik ben afgehaakt. Na zestig pagina’s kale taal en karige beschrijvingen had ik er genoeg van. Eggers kon mij niet meer boeien.

In The Circle, de eerste roman die ik van Eggers heb gelezen, ben ik tot het einde toe geboeid gebleven door de wederwaardigheden van de hoofdpersoon. Misschien kwam het ook omdat het centrale thema van deze roman, de schijnvrijheid die Silicon Valley ons biedt, dwingender aanwezig is dan bij A Hologram for the King. De dwang om door te willen lezen heb ik dus bij dit boek geen moment gevoeld. Het centrale thema van dit boek, de economische crisis, is veel minder goed uitgewerkt. Dat Amerika in een recessie is geraakt, wist ik al, en dat het de hoofdpersoon persoonlijk heeft geraakt, komt wat mij betreft nergens heel goed uit de verf. Alan Clay blijft voor mij een bordkartonnen figuurtje in het verhaal dat Eggers voor hem heeft uitgedacht. Geen moment wist zijn persoonlijk drama mij te overtuigen. In Alan moet toch vooral het lijden worden uitgebeeld; het lijden van een individu. Maar tegelijkertijd ook de pijn van een land, dat al lang geleden afscheid heeft moeten nemen van zijn industrie.

Het zijn vooral de zinloosheid en de troosteloosheid, die door middel van een kale taal worden beschreven. We komen ongelofelijk weinig te weten over de wereld waarin het verhaal zich afspeelt. Alleen de omzwervingen van zombie-achtige wezens die door lege landschappen dwalen, krijgen we op summiere wijze voorgeschoteld. Op de een of andere manier wordt ik hier een beetje onpasselijk van. Dit is ook niet de eerste keer dat mij dit is overkomen bij het lezen van een Engelstalige roman. Hetzelfde gevoel kreeg ik ook bij het lezen van Ellis’s Less than Zero, maar hier zorgde de ‘Gothic Suspense’ ervoor dat ik dit boek toch heb uitgelezen. Bij A Hologram for the King is er alleen de leegte die overblijft. Een leegte die verder niet beklijft, waardoor ik het boek uiteindelijk na zestig pagina’s heb weggelegd.