Jozef Wittlin: Mijn Lwow. Van Oorschot. 80 pagina's
Lwow, nu Lviv en ooit Lemberg, maar nog steeds Leopolis lag ooit in de het koninkrijk Lodomenie, dat onderdeel was van de Habsburgse dubbelmonarchie. Midden-Europa kent zoveel koninkrijken, landstreken en gebieden die op geen enkele actuele kaart meer terug te vinden zijn zoals: Galicië, Silezië, Roethenie, De Bukovina, Transsylvanië, De Banaat en Vojvodina.
Wat deze gebieden allemaal met elkaar gemeen hebben is dat ze ooit onderdeel
waren van een groter geheel dat vanuit Wenen en Boedapest werd bestuurd. Dit
grotere geheel, was een multi-etnische staat van Duitsers, Polen, Roemenen, Oekraïners,
Hongaren, Joden, Slovenen en Serviërs en nog zoveel meer volkeren, talen en
religies, en bijna 200 jaar heeft bestaan.
Jozef Wittlin beschrijft de stad aan de hand van zijn pleinen, straten en
fonteinen, maar ook de standbeelden van de vele dichters, revolutionairen en
prinsen. Wanneer hij dit allemaal opschrijft is Lwow, Lviv geworden en ligt het
inmiddels in de Sovjetunie. De stad die hij beschrijft bestaat dan niet meer.
Zijn Lwow is vooral een Habsburgse stad, hoewel ze ook eeuwen verbonden is
geweest aan de Poolse kroon. Lwow kent geen centrale rivier, geen Donau of
Wizla maar wel vele kerken, musea scholen en paleizen. Volgens Wittlin doet ze
denken aan Rome, omdat Lwow net als de eeuwige stad op verschillende heuvels is
gebouwd.
In dit boek roept hij de stad op zoals bij het heidens Dziady feest de
voorouders worden aangeroepen en geëerd. Het is een herinnering aan voorbije
tijden, hoewel Wittlin ons van te voren waarschuwt dat er geen grotere
bedrieger is dan het geheugen, dat volgens hem alles vervalst. Tegelijkertijd
moeten we volgens hem ieder beeld dat van de wereld in ons geheugen is gegrift
ook voor werkelijkheid houden. De werkelijkheid van de ziel: en dan maakt het
niet meer uit of de stad nu werkelijk is in onze herinnering, of iets anders.
Lwow is die typische stad die je je voorstelt bij een stad uit de
Dubbelmonarchie: met trams, koffiehuizen, volle terrassen met obers, bisanzen
die je bestelling op komen nemen: een winu of pivu. Een stad met besnorde geüniformeerde
heren, straatschoffies en ulanen die dames het hof maken onder het bladerdak
van de platanen op Vysoky Zamok.
Dit Lwow bestaat niet meer alleen in de herinnering van Wittlin die het
allemaal goed heeft onthouden en opgeschreven, hoewel de eindeloze opsomming
van Poolse dichters wellicht iets te veel van het goede is. Zijn stad is
voorgoed verloren wanneer hij dit allemaal in New York neerpent, maar in zijn woorden
blijft dat Lwow altijd bestaan.
